İshal Nedir? İshalin 5 Nedeni ve İshali Önleme Yöntemleri

İshal, bağırsak hareketlerinin sıklaşması ve dışkının normalden daha sulu veya yumuşak olması durumunu ifade eden bir sindirim sorunudur. Birçok insanın yaşamının farklı dönemlerinde karşılaştığı bu rahatsızlık, genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçebilir. Ancak şiddetli ve uzun süreli ishal, dikkat edilmesi gereken bir sağlık sorunu olabilir.

İshal genellikle çeşitli nedenlerle meydana gelebilir ve genellikle kendi kendine bir ila üç gün içinde geçer. İshal olduğunuzda, aciliyetle tuvalete gitmeniz gerekebilir ve bu normalden daha sık olabilir. Ayrıca şişkinlik hissi, alt karın ağrısı ve bazen mide bulantısı yaşayabilirsiniz.

Çoğu ishal vakası kendiliğinden sınırlıdır (belirli bir süre boyunca meydana gelir ve şiddet düzeyi sabittir) ancak bazen ishal ciddi komplikasyonlara yol açabilir. İshal, dehidrasyona (vücudun büyük miktarda su kaybetmesi durumu), elektrolit dengesizliğine (sodyum, potasyum ve magnezyum kaybı, temel vücut fonksiyonlarında önemli rol oynar) ve böbrek yetmezliğine (böbreklere yeterince kan/sıvı sağlanmaması) neden olabilir. İshal sırasında dışkı ile birlikte su ve elektrolit kaybedersiniz. Kaybedilenleri yerine koymak için bol miktarda sıvı içmelisiniz. Dehidrasyon, çözülmezse (düzelmezse), kötüleşirse ve yeterince ele alınmazsa ciddi bir sorun haline gelebilir.

İshalin nedenleri nelerdir?

İshalin pek çok farklı nedeni olabilir. İşte en yaygın nedenlerinden 5 tanesi;

1. Enfeksiyonlar: Bakteri, virüs veya parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlar sindirim sisteminin işleyişini bozarak ishale yol açabilir.
2. Gıda Zehirlenmesi: Tüketilen bozuk veya kontamine gıdalar ishale yol açabilir.
3. İlaçlar: Bazı ilaçlar bağırsak floramızı etkileyebilir ve ishale neden olabilir. Doktor kontrolünde ilaç kullanmalısınız.
4. Beslenme Alışkanlıkları: Aşırı yağlı, baharatlı veya süt ürünleri içeren gıdalar bazı insanlarda ishal riskini artırabilir.
5. Stres ve Anksiyete: Psikolojik faktörler, bağırsak hareketlerini etkileyebilir ve ishale yol açabilir.

İshale ne iyi gelir?

• Sıvı İçmek: İshale bağlı olarak vücut sıvı kaybeder, bu nedenle bol miktarda su içmek önemlidir. Ayrıca elektrolitleri yeniden dengelemek için sporcu içecekleri veya tuzlu krakerler gibi yiyecekler de faydalı olabilir.
• BRAT Diyeti: Muz, pirinç, elma püresi ve ekmekten oluşan BRAT diyeti, bağırsakları yatıştırabilir ve dışkıyı sertleştirebilir.
• Probiyotikler: İshalin nedeni enfeksiyonsa, probiyotik takviyeleri veya probiyotik içeren gıdalar ishali hafifletebilir.
• İstirahat: Vücudu dinlendirmek, iyileşme sürecini hızlandırabilir. Aşırı aktivite ishalin şiddetini artırabilir.

Şiddetli ishal nedir?

İshal, bağırsak hareketlerinin normalden daha sık ve sulu olması durumudur. Genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve ciddi bir sorun teşkil etmez. Ancak şiddetli ishal, daha yoğun belirtilerle karakterize edilir ve genellikle tedavi gerektirir.

Şiddetli ishalin belirtileri nelerdir?

• Sık ve sulu dışkılama: Şiddetli ishal durumunda, kişi sık sık tuvalete gitme ihtiyacı duyar ve dışkılar normalden çok daha sıvıdır.
• Şiddetli karın ağrısı: İshal, şiddetli karın ağrısı ve rahatsızlığa neden olabilir.
• Yüksek ateş: Bazı vakalarda, şiddetli ishal ile birlikte yüksek ateş de görülebilir.
• Bulantı ve kusma: Şiddetli ishal, mide bulantısı ve kusma ile birlikte seyredebilir.

Şiddetli ishalin nedenleri nelerdir?

Şiddetli ishalin birçok farklı nedeni olabilir. İşte şiddetli ishalin başlıca 4 nedeni;

Enfeksiyonlar: Bakteriyel, viral veya paraziter enfeksiyonlar şiddetli ishalin başlıca nedenlerinden biridir.
Gıda Zehirlenmesi: Bozuk veya kontamine gıdaların tüketilmesi sonucu ortaya çıkabilir.
İlaçlar: Bazı ilaçlar ishale neden olabilir, özellikle de antibiyotikler.
Sindirim Sorunları: İrritabl Bağırsak Sendromu (İBS) gibi sindirim sistemi hastalıkları şiddetli ishale yol açabilir.

Normal ishal ile şiddetli ishal arasındaki fark nedir?

Aslında, ishali sınıflandırmanın birkaç farklı yolu vardır. Bu ishal türleri şunları içerir:

Akut ishal: En yaygın olan akut ishal, bir ila iki gün süren sulu ishaldir. Bu tür tedavi gerektirmez ve genellikle birkaç gün sonra kendiliğinden geçer.
Sürekli ishal: Bu tür ishal genellikle iki ila dört hafta süren sürekli ishaldir.
Kronik ishal: Dört haftadan uzun süren veya uzun bir süre boyunca düzenli aralıklarla gelen ishal kronik ishal olarak adlandırılır.

Kimler ishal olabilir?

Herkes ishal olabilir. Birçok insanın yıl boyunca birkaç kez ishal olması olağandır. İshal, çoğu insan için genellikle büyük bir endişe kaynağı olmayan çok yaygın bir durumdur. Ancak, bazı gruplardaki insanlar için ishal ciddi bir sorun olabilir, bunlar şunları içerir:

• Küçük çocuklar
• Yetişkinler (yaşlılar)
• Tıbbi sorunları olanlar

Her biri için, ishal başka sağlık sorunlarına neden olabilir.

İshal sağlığınıza zarar verebilir mi?

Genel olarak, ishal kendiliğinden sınırlıdır ve müdahale olmadan çözülür (düzelir). İshaliniz düzelmez ve tamamen çözülmezse, komplikasyon riski altında olabilirsiniz (dehidrasyon, elektrolit dengesizliği, böbrek yetmezliği ve organ hasarı).

Çocuğum ishal olduğunda ne yapmalıyım?

Çocuğunuzun ciddi ishali varsa doktorunuza danışınız. Küçük çocuklar, yetişkinlerden daha yüksek bir dehidrasyon riski altındadır. Ayrıca, bir çocuğun ishalini bir yetişkininki gibi tedavi edemezsiniz. Reçetesiz ilaçlar küçük çocuklarda tehlikeli olabilir ve çocuklardaki ishal tedavilerinin hepsi sağlık profesyoneli tarafından yönlendirilmelidir. Çocuğunuzu hidrate etmek önemlidir. Sağlık profesyoneliniz, bu konuda en iyi yolun ne olduğunu belirlemenize yardımcı olacaktır.

İshal nedeniyle rektal bölgede rahatsızlık nasıl hafifletilir?

İshal genellikle sık sık tuvalete gitmeyi gerektirir. Bu, kaşıntı, yanma ve dışkı yaparken ağrı gibi rahatsızlıklara neden olabilir. Eğer bu rahatsızlıklardan herhangi birini yaşıyorsanız;

• Bir küvette birkaç santimetrelik ılık su içinde oturmak.
• Küvette veya duştan çıktıktan sonra rektal bölgeyi temiz bir yumuşak havlu ile hafifçe kurulamak. Alanı ovmayın çünkü bu sadece tahrişi kötüleştirir.
• Anüsünüze vazelin veya hemoroid kremi (miktarını doktorunuz belirleyecektir) uygulamak.

İshali nasıl önleyebilirim?

İshal riskinizi azaltabileceğiniz birkaç yöntem;

• Tuvaleti kullandıktan sonra ellerinizi sabun ve suyla yıkamak, yemek pişirme, işleme ve yemeğinden sonra da önemli bir ishal önleme yoludur. Ellerinizi iyice yıkamak, sizi ve çevrenizdekileri sağlıklı tutmaya gerçekten yardımcı olabilir.

• Rotavirüs, ishalin nedenlerinden biri olan bir virüstür ve rotavirüs aşısı ile önlenebilir.

• Gıdalarınızı doğru sıcaklıkta saklayarak, bozulmuş yiyecekleri yememek, yiyecekleri önerilen sıcaklıkta pişirmek ve tüm gıdaları güvenli bir şekilde işlemek suretiyle ishali önleyebilirsiniz.

• Seyahat ederken su veya diğer içecekleri doğru şekilde işlemediğinizde seyahatçinin ishali meydana gelebilir. Bu muhtemelen gelişmekte olan ülkelerde meydana gelir. İshali önlemek için izlenecek bazı ipuçları vardır. İçtiğiniz şeye dikkat edin. Musluk suyu içmeyin, buz küplerini kullanmayın, dişlerinizi musluk suyuyla fırçalamayın veya pastörize edilmemiş süt, süt ürünleri veya pastörize edilmemiş suları tüketmeyin. Ayrıca sokak satıcılarından yerel yiyecekler denediğinizde, çiğ veya az pişmiş etler (ve kabuklu deniz ürünleri), çiğ meyve ve sebzeler dahil olmak üzere dikkatli olmalısınız. Şüphe durumunda şişelenmiş su veya önce kaynatılmış bir şey içerek su içmek en iyisidir.

Tuvaleti kullandıktan sonra ellerinizi sabun ve suyla yıkamak, yemek pişirme, işleme ve yemeğinden sonra da önemli bir ishal önleme yoludur. Ellerinizi iyice yıkamak, sizi ve çevrenizdekileri sağlıklı tutmaya gerçekten yardımcı olabilir.
Rotavirüs, ishalin nedenlerinden biri olan bir virüstür ve rotavirüs aşısı ile önlenebilir.
Gıdalarınızı doğru sıcaklıkta saklayarak, bozulmuş yiyecekleri yememek, yiyecekleri önerilen sıcaklıkta pişirmek ve tüm gıdaları güvenli bir şekilde işlemek suretiyle ishali önleyebilirsiniz.
Seyahat ederken su veya diğer içecekleri doğru şekilde işlemediğinizde seyahatçinin ishali meydana gelebilir. Bu muhtemelen gelişmekte olan ülkelerde meydana gelir. İshali önlemek için izlenecek bazı ipuçları vardır. İçtiğiniz şeye dikkat edin. Musluk suyu içmeyin, buz küplerini kullanmayın, dişlerinizi musluk suyuyla fırçalamayın veya pastörize edilmemiş süt, süt ürünleri veya pastörize edilmemiş suları tüketmeyin. Ayrıca sokak satıcılarından yerel yiyecekler denediğinizde, çiğ veya az pişmiş etler (ve kabuklu deniz ürünleri), çiğ meyve ve sebzeler dahil olmak üzere dikkatli olmalısınız. Şüphe durumunda şişelenmiş su veya önce kaynatılmış bir şey içerek su içmek en iyisidir.

İshal ölümcül müdür?

İshal son derece yaygın olsa da, bu tehlikeli olamayacağı anlamına gelmez. İshalin aşırı vakalarında çok fazla dehidrasyona yol açabilir ve bu ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Dehidrasyon, ishalin en tehlikeli yan etkilerinden biridir. Bebekler ve küçük çocuklar gibi çok genç ve çok yaşlı kişilerde bu ciddi sonuçlara yol açabilir. İshal olduğunuzda bol miktarda elektrolitli sıvı içmek önemlidir. Bu, vücudunuzun dışkı ile kaybedilen sıvı ve elektrolitleri yerine koymasına olanak tanır.

İshal hakkında doktorumu ne zaman aramalıyım?

İshaliniz düzelmez veya tamamen geçmezse mutlaka doktora başvurunuz. Ayrıca, yaşadığınız diğer belirtileri takip etmelisiniz. Bunlar ateş, kusma, döküntü, zayıflık, uyuşukluk, baş dönmesi, kilo kaybı ve dışkınızda kanı içerebilir. Doktora başvurmayı ertelemeyin.